Kısa Çalışma Nedir?
4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu'nun Ek-2. Maddesinde; " Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Buna göre,
Bölgesel kriz: Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumları,
Genel ekonomik kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisini ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumları,
Sektörel kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumları,
Zorlayıcı sebep: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine imkân bulunmayan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumları ya da deprem, yangın, su baskını, heyelan, salgın hastalık, seferberlik gibi durumları ifade etmektedir.
Çin Halk Cumhuriyeti'nin Vuhan kentinde başlayan ve dünya geneline yayılan Covid-19 Virüs salgını, hem Dünya Sağlık Örgütünün virüs ile ilgili pandemi ilanı hem de Türkiye İş Kurumunun bu yönde aldığı karar uyarınca kısa çalışma ödeneğine hak kazanmak için aranan şartlardan zorlayıcı sebep kapsamındadır.
Kurumun aldığı karar ile "Çin Halk Cumhuriyeti’nin Vuhan kentinde ortaya çıkan ve birçok ülkede tesirini gösteren yeni tip Koronavirüsün (Covid-19) olası etkileri dikkate alınarak "dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlardan ileri gelen zorlayıcı sebep" kapsamında kısa çalışma uygulaması başlatılmıştır." ( https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/genel-bilgiler/)
Bu kapsamda, yukarıda ifade edilen durumların varlığı halinde, Üç ayı geçmemek üzere işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az 1/3 oranında azaltılması veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması kısa çalışma olarak ifade edilmektedir.
Kısa Çalışma Ödeneği İçin Kuruma Başvuru
İşsizlik Sigortası Kanununa göre işveren, kısa çalışma talebini, derhal gerekçeleri ile birlikte Türkiye İş Kurumuna, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya bir yazı ile bildirir.
Açıkça belirtildiği üzere kısa çalışma ödeneği için yapılacak başvuruyu ancak ve ancak işveren yazılı olarak yapabilmektedir. İşçinin bu yönde bir başvuruda bulunmasına imkan yoktur.
Yapılan başvuru neticesinde İŞKUR İş müfettişlerince bir inceleme yapılarak değerlendirme sonucu işverene bildirilir. kısa çalışma ödeneği başvurusu kabul edilen işveren bu durumu iş yerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eden ya da bunun mümkün olmaması halinde ödenekten faydalanabilecek kapsamdaki işçilerine yazılı olarak bildirir. Ayrıca işveren bu hususu, varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına da bildirmek zorundadır.
Kısa Çalışma Ödeneğinden Faydalanma Şartları ve Kapsamı
Yukarıda da izah edildiği üzere;
- Kanunun aradığı genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin varlığı ile işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması ile kısa çalışma yapılıyor olması,
- İşverence yapılan kısa çalışma talebinin kurumca yapılacak inceleme sonucunda uygun bulunması
- Ödenekten faydalanabilecek kapsamdaki işçiler için, işçinin kısa çalışmaya başlandığı tarihte, İşsizlik Sigortası Kanunu uyarınca çalışma sürelerini ve prim ödeme şartlarını sağlamış olması (Covid-19 etkisiyle yapılan kısa çalışma başvurularında, son 60 gün hizmet akdine tabi olmak kaydıyla son 3 yıl içinde 450 gün prim ödemiş olması) gerekmektedir.
Kısa Çalışma ödeneğinin kapsamına, işçiye ödenecek kısa çalışma ödeneğinin ödenmesi ile Genel Sağlık Sigortası primlerinin ödenmesi dahildir.
Yukarıda açıkça izah edildiği üzere, işverenin yapacağı başvurunun olumlu sonuçlanması halinde, iş yerindeki tüm işçiler bu ödenekten faydalanamayacaktır. Daha açık ifadeyle, kısa çalışma ödeneği, İşsizlik Sigortası Fonundan karşılandığından, işçinin kısa çalışma ödeneğine hak kazanabilmesi için, hizmet akdinin feshi hariç işsizlik sigortası hak etme koşullarını yerine getirmesi gerekir.
Bununla birlikte, kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür. örnek vermek gerekirse, kısa çalışma ödeneğinden hemen önce işsizlik maaşı almış bir işçi yönünden, 10 aylık hak kazandığı işsizlik maaşının yalnızca 8 ayını aldığı ve sonra yeni iş bulduğu varsayımda, kısa çalışma ödeneğine hak kazanan işçi artık 3 ay değil bakiye 2 aylık süre için kısa çalışma ödeneğinden faydalanabilecektir.
Kısa Çalışma Ödeneği Süresi, Miktarı ve Ödenmesi
Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır.
Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için, işçinin kendisine ve PTT Bank aracılığı ile yapılmaktadır.
Kısa çalışmanın hangi zaman aralığında ve ne şekilde yapılacağını kanuni sınırlar içerisinde işveren belirler.
Kısa çalışma yapılan süreler için, kısa çalışmaya tabi tutulan işçiler adına SGK Aylık Prim ve Hizmet Belgesi ile eksik gün gerekçesi “18-Kısa Çalışma Ödeneği” olarak bildirilir.
Zorlayıcı sebeplerle kısa çalışma yapılması halinde, kısa çalışma ödeneği ödemeleri 4857 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve aynı Kanunun 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.
Bu halde, bu bir haftalık sürede ücret ödeme yükümlülüğü işverendedir.
Kısa Çalışmanın Erken Sona Ermesi
İşverenin, kısa çalışma uygulaması devam ederken, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi halinde durumu Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı işçi sendikasına ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmesi zorunludur.
Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer. Geç bildirimlere ilişkin oluşan yersiz ödemeler yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir. ( https://www.iskur.gov.tr/isveren/kisa-calisma-odenegi/genel-bilgiler)
Yine İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
Comments